گروهان دیده بانی :
یکی از قسمتهای ادوات گروهان دیده بانی بود که مسئولیت هدایت آتش گردان پشتیبانی آتش را بعهده داشت ، افراد دیده بان کنار آتشبارها نبودند بلکه در خط مقدم همراه سایر رزمندگان گردانهای پیاده ، ضدزره و ادوات سبک بودند و در کنار فرمانده گردانهای پیاده مستقر و به درخواست آتش فرماندهان جواب می دادند .

وسایلی که همراه یک دیده بان است شامل ، یک دستگاه قطب نما ، یک دستگاه دوربین دستی ، نقشه منطقه و دفتر ثبت گلوله ها و ثبتیهایی که انجام می داد و همچنین طرح منظر منطقه عملیاتی به اضافه بی سیم که ارتباط دیده بان با آتشبار را بر قرار می کرد .
تیم دیده بان دو نفر بودند که یک نفر دیده بان و یک نفر کمکی که بی سیم را هم حمل می کرد .
دیده بانان همیشه در خط مستقر بودند ، معمولا چند روز قبل از شروع عملیات برای ثبت تیر و زمان عملیات همراه فرمانده گردان و بعد از عملیات هم در خطوط پدافندی یعنی هر کجا که آتش پشتیبانی هست باید دیده بان در خط یا بالای دکل مستقر باشد تا آتش را هدایت کند ، چون آتشبار پشت خط مستقر است و به هیچ وجه روی خط مقدم و عقبه دشمن دید ندارد پس باید دیده بان بعنوان چشم گردان پشتیبانی آتش عمل کند .
چشم هر فرد از مهمترین اعضای آن فرد هست که بتوان دید و گردانهای پشتیبانی آتش هم از این چشمها استفاده می کردند برای اجرای آتش دقیق روی دشمن .
پس افراد دیده بان باید از افراد ماهر ، شجاع و با عملی باشند که بتوانند در مراحل مختلف جنگ آتش را هدایت نماید .
این افراد علاوه بر آموزشهای سلاحهای پشتیبانی آتش و آموزش هدایت آتش باید آموزش خاص دیده بانی را هم طی کنند و بسیار هم تمرین کنند که در بهبوه جنگ دچار سر در گمی نشوند .
همانطور که می دانید عمده عملیاتهای رزمندگان اسلام در دل شب انجام می شد ، شبهای تاریک ، در مناطق مختلف دشت ، کوهستان ، جنگل و . . . در دود و خاک در هر صورت این فرد باید بتوان در این منطقه آتش را هدایت کند .
یکی از اقداماتی که این افراد انجام می دادند تمرین عملی در دل شب در مناطق مختلف که معمول است به آموزش جهت یابی در شب و حرکت در منطقه با استفاده از گرا و مسافت .
برای تمرین این افراد معمولا در جنگل افراد به صورت تیمهای دو نفره تقسیم می شدند و هر تیم گراها و مسافتهای مختلف را دریافت و از نقطه مبداء حرکت می کردند ، این تیمها باید در فاصله های طولانی حداقل 10 کیلومتر در شب تاریک در میان جنگل حرکت کنند و در مقصد که از قبل تعیین شده باز به هم برسند ، کوچکترین اشتباد در هر گرا و مسافت در تمام مسیر اثر می گزارد و معلوم نیست پایان آن کجا باشد .

پس باید اینقدر تمرین کنند تا بتوانند مسیر خود را پیدا کنند و این تمرینها ضمن اینکه آمادگی جسمانی آنان را بالا می برد حرکت در شب را نیز برای آنان راحت می کرد که در شبهای عملیات خود را گم نکنند و بتوانند به درخواست فرمانده گردان جواب بدهند .
یکی از مشکلاتی که افراد دیده بان داشتند در خطوط پدافندی و روزهای اول عملیات بود که باید روی دشمن دید داشته باشند و خود را هم حفظ کنند ، بر همین اساس در تیپ ادوات گروهان دیده بانی تعداد زیادی شهید تقدیم اسلام نمود .
دوربینهایی که اکثر دیده بانان استفاده می کردند دوربینهای دو چشم دستی 42*7 و 50*7 و 50*10 و 30*8 و . . . بود ، برای بر طرف نمودند مشکل دیده بان روشهای زیادی مورد استفاده قرار گرفت ،که یکی از روشها استفاده از دوربینهای پریسکوپی است با توجه به اینکه از این نمونه دوربین در ابتداء وجود نداشت اقدامات زیادی در این رابطه صورت گرفت که دوربین پریسکوپی برای دیده بانان تهیه شود ، روشهای مختلفی انجام شد که یک نمونه ساده آن استفاده از لوله و چند آینه بود که ساخته می شد و افراد دیده بان در خطوط پدافندی از آن استفاده می کردند .
در نهایت دوربینهای تل 77 یعنی دوربین خرگوشی ساخته و در خطوط پدافندی مورد استفاده قرار می گرفت .  
بخشی از دیده بانان برای اجرای آتش در عقبه دشمن باید بالای دکل دیده بانی مستقر می شدند .
انواع دکلهایی که در منطقه مورد استفاده قرار می گرفت دکل مرو ، که بصورت پیچ و مهره ای بود و تا هر اندازه که نیاز بود نصب می گردید .
نوع دیگر دکل لوله ای بود که روی هم سوار می شد و بالای آن با تخته اتاقکی درست می شد برای استفاده .
با توجه به اینکه عمده دکلها در منطقه تا ارتفاع 20 تا 30 بالا می رفت کاملا در دید دشمن قرار می گرفت و در نتیجه یکی از هدفهای که مد نظر دشمن بود همین دکلهای دیده بانی بودند .
از آنجایی که همه دکلها جزء اهداف دشمن هستند پس افراد دیده بان نیز در خطر قرار دارند .
اگر دکل دیده بانی نباشد عقبه دشمن را نمی توان مورد هدف قرار داد و اگر دکل هم باشد یک هدف برای دشمن می باشد .
پس باید به گونه ای برنامه ریزی کنیم ضمن اینکه عقبه دشمن را دیده بانی می کنیم ، افراد دیده بان را هم حفظ کنیم .
در این رابطه مسئولین ادوات به فکر افتادند که دکلی طراحی کنند در منطقه مورد نظر مستقر و در زمان نیاز این دکل بالا برود و در پایان کار سریع دکل جمع شده و در موضع امن قرار داده شود که مورد اصابت گلوله دشمن قرار نگیرد .
طرحهای مختلفی مورد بررسی قرار گرفت و دکلی ساخته شد که تعداد 6 دکل داخل هم سوار می شد یعنی هر دکل کمی کوچکتر از دکل بیرونی بود و در زمانی که کامل جمع می شد ارتفاع آن 5 متر و زمانی که بالا میرود به ارتفاع 30 متر می رسید .  
این دکلها با سیم بوکسل به هم وصل شده بودند و با استفاده از یک دستگاه گیربکس خودرو و کاردون و یک دستگاه موتور که روی آن نصب شده بود بالا و پایین می شد .
برای نقل و انتقال این دکل تعداد چهار چرخ زیر این دکل نصب شده بود و مانند یدک کش به عقب خودرو بسته و حمل می شد .
موارد ذکر شده بخشی از اقداماتی بود که برای گردان پشتیبانی آتش و گروهان دیده بانی انجام گرفته است .
تلاشهای زیادی در این زمینه صورت گرفت و در هیچ جا هم ثبت نشده و افرادی هم که تلاش می کردند نامی از آنها نیست و هیچ توقعی هم نداشته و ندارند .
امید است فعالیت دوستان و همکارانی که در این زمینه انجام شده مورد قبول حق تعالی قرار گیرد و ذخیره ای برای آخرت آنان باشد .