مشهور است که امام حسن مجتبی (ع)، در شب نیمه ماه مبارک رمضان سال سوم هجرت به دنیا آمد. پدرش مولی‌الموحدین امیرالمومنین علی علیه‌السلام و مادرش فاطمه زهرا سلام‌الله علیها، یگانه بانوی عصمت و طهارت می‌باشند. داستان ولادت و نامگذاری این مولود مبارک در کتب روایی بسیاری نقل شده از جمله شیخ صدوق (ره) در کتاب امالى و علل و عیون اخبار الرضا(ع) نقل کرده است که:

چون فاطمه (س) فرزندش حسن را به دنیا آورد، به پدرش على(ع) عرض كرد: نامى براى او بگذار، على (ع) فرمود: من چنان نیستم كه در مورد نامگذارى او به رسول خدا پیشى گرفته و سبقت جویم. در این وقت رسول خدا (ص) بیامد، و آن كودك را در پارچه زردى پیچیده، به نزد آن حضرت بردند. حضرت فرمود: مگر من به شما نگفته بودم كه او را در پارچه زرد نپیچید؟ سپس آن پارچه را به كنارى افكند و پارچه سفیدى گرفته و كودك را در آن پیچید، آنگاه رو به على (ع) كرده فرمود: آیا او را نامگذارى كرده ‏اى؟

عرض كرد: من در نامگذارى وى به شما پیشى نمی‌گرفتم!

رسول خدا (ص) فرمود: من هم در نامگذارى وى بر خدا سبقت نمى‌‏جویم!

در این وقت‏ خداى تبارك و تعالى به جبرئیل وحى فرمود كه براى محمد پسرى متولد شده، به نزد وى برو و سلامش برسان و تبریك و تهنیت گوى و به وى بگو: براستى كه على نزد تو به منزله هارون است از موسى، پس او را به نام پسر هارون نام بنه!

جبرئیل از آسمان فرود آمد و از سوى خداى تعالى به وى تهنیت گفت و سپس اظهار داشت: خداى تبارك و تعالى تو را مامور كرده كه او را به نام پسر هارون نام بگذارى. رسول خدا (ص) پرسید: نام پسر هارون چیست؟ عرض كرد: «شبر». فرمود: زبان من عربى است؟ عرض كرد: نامش را «حسن‏» بگذار، و رسول خدا(ص)او را حسن نامید.